8 soruda yeme içme sektörünü bugün ve yarın neler bekliyor?

Pandemide ikinci dalga ve gelen kısıtlamalar yeme-içme sektörünü yakından ilgilendiriyor. Kapanan restoranların gel-al ve paket servise dönmesi işletmeler için şimdilik bir çıkış yolu olsa da uzun sürede cirolar ne zaman eskiye döner, esnafı kurtaracak reçeteler ne, salgın sonrası tüketim patlaması olur mu? merak edilen konular arasında yer alıyor; sektör temsilcileri 8 soru ile tabloyu çizdi.

Sözcü’den Sibel Gülersöyler temsilcilerinin nabzını tutarak, “Bugün ve aşılama sonrası gıda sektörünü ne bekliyor?” sorusuna yanıt aradı.

Lüks restoranlar ve ünlü eğlence mekanlarını bünyesinde bulunduran Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği’nin (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer ve Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği Başkanı Ramazan Bingöl şu soruları yanıtladı.

Paket servis esnafa yetiyor mu?

Özetle: Yetmiyor.

Turizmciler Derneği Başkanı Ramazan Bingöl: Paket servis sektörü tam anlamıyla besleyemiyor, getirisi şuan sadece acil giderleri karşılamaya yetiyor. İş akışında yüzde 65’lik bir kayıp var. Sektörde paket yapabilme kabiliyeti işletmeler arasında yüzde 35’lerde. Bu istatistikler de bizlere zaten sektörün günü kurtaramadığını ortaya koyuyor. Devlet tarafından verilen teşviklerle bir nebze daha iyileşti durumumuz ama bu süreçte daha fazla desteğe ihtiyacımız var.

Lüks restoranlar paket servise döner mi?

Özetle: Uzun vadede hayır.

Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer: Yasakların daha sıkı hale gelmesi ile bu tarafa olan iştah artıyor gibi gözüküyor. Ama evde lüks ya da rafine yemek belli bir kapasite ile sınırlı kalacaktır, biraz daha catering hizmeti alan firmaların işine göz dikecektir. Yine de orta vadede işletmeler açıldığı zaman ana faaliyet alanları ağırlık kazanacak ve lüks ve keyifli yemek segmentindeki paket servis hacminin azalacağını, restoranlara kalacağını düşünüyorum.

Pandemi sonrası ‘rövanş tüketim’ söz konusu olur mu?

Özetle: Evet.

TURYİD Başkanı Kaya Demirer: Geriye dönük unutması çok zor bir kâbus olarak kalmasını ümit edebiliyorum, bugünlerde ancak yapabileceğimiz bu kadar. Aşılama ile kesin çözüme girecek bir sürecin başlaması ve bu şekilde tünelin ucunun gözükmesi ile çok büyük bir talep patlamasını öngörüyorum. Rövanş tüketim, rövanş gezme, seyahat ve sosyalleşme gibi kavramları yoğun olarak duyacağız.

Cirolar ne zaman eski haline döner?

Özetle: 2022

TURYİD Başkanı Kaya Demirer: 2022 yılı ile 2019 yılında bıraktığımız yıllık misafir /ziyaretçi sayılarına ulaşabiliriz. TL bazında ciroyu sorduğunuz zaman farklı unsurlar devreye giriyor. Ancak 2021 yılının 2. yarısından itibaren de ciddi toparlanma göreceğimizi umuyorum.

En zordaki işletmeler hangileri?

Özetle: Gece kulüpleri ve küçük barlar.

TURYİD Başkanı Kaya Demirer: Gece kulüpleri ve sıcak ortam sunan küçük barlar en zor durumdaki işletmeler, buraların pandemiye karşı şansları ve işleri zor oldu. Bu tür yerlerde daha çok ayakta vakit geçirildiği için temas konusu çok büyük sıkıntı. Bu sebepledir ki bu tür işletmeler kapalı kaldıkları sürenin uzunluğu göz önüne alınarak farklı şekilde değerlendirilmelidirler.

Esnafı kurtaracak can suyu reçetesi ne?

TURYİD Başkanı Kaya Demirer:

• Kısa çalışma ödeneklerinin asgari ücrete yakın bir rakama çekilmesi çalışanlarımız açısından çok kıymetli.

• Kredi ertelemesi.

• Yeni kredi kaynakları yaratılırken daha makul faizler ile uzun vadeli 1 yıl ödemesiz 4-5 yıllık krediler gerekli.

• KDV, Kurumlar Vergisi, SGK ödemelerinde ertelemeler.

• Haziran 2021 yılına kadar icra takiplerinde erteleme.

• Yeme içme ve turizm sektöründe başarı ile uygulanan KDV indirimlerinin 2021 aralık sonuna kadar uzatılması.

Pandemi sonrası hangi mekanlar avantajlı olur?

Özetle: Hijyene önem verenler.

Turizmciler Derneği Başkanı Ramazan Bingöl: Pandeminin ilk etabında büyük bir kriz yaşadık. Neredeyse 2,5 ay sadece paket yapabildik. Şimdi bu 2. etapta da elimizde bulunan mevcut yedek akçeleri de tükettik. Süreç umarız bir an önce sonuçlanır. Bundan sonra işletmelere gelen müşteriler hijyeni, gıda güvenliğini ön planda tutan yerlere yönelecektir. Özellikle açık havada yeri olan işletmeler ile belgelendirme ve sertifikasyona yönelen yerler pandemi sonrası ön plana çıkacaktır. Bu yeni süreçte yedek akçelerimiz de olmadığından acilen devlet eliyle işletmelerin desteklenmesi lazım.

‘Aşılı-aşısız’ müşteri ayrımı olur mu?

Özetle: Olursa sorunlar yaşanır.

TURYİD Başkanı Kaya Demirer: Kanımca sağlık sektörü sonrası öncelikle hizmet sektörü ve turizm çalışanları aşı olmalı ve ilk etapta işletmelerin çalışanlarının sağlığı kontrol altına alınmalı ki, bu da zaten misafirlere daha fazla güven vermek adına da doğru bir adım olacaktır. HES kodu riskiniz ile ilgili gerek size gerekse temasa geçmeyi planladığınız diğer kişilere bilgi vermek adına güzel bir uygulama. Ancak gönüllülük esası ile uygulanacak aşının ‘aşı olan vs aşı olmayan’ şeklinde gruplara ayrıştırılması ve buna göre tüketici haklarında ayrım yapılması anayasal sorunlar yaratabilir diye düşünüyorum. Kamunun çözmesini beklemek daha doğru olacaktır.