Gündem Değerlendirmeleri ile koronavirüs sürecinin sektörde yarattığı etkileri yakından takip ediyoruz. Gündem ile ilgili FoodinLife’a açıklamalarda bulunan JLL Yönetim Kurulu Başkanı ve Alkaş Yönetim Kurulu Başkanı Avi Alkaş, “Bugüne kadar hiç görmediğimiz ve beklemediğimiz bir kriz yaşıyoruz. Bundan sonrasında oldukça farklı uygulamalar ile karşı karşıya kalacağımızı söylemek mümkün” diyor.
Koronavirüs yeme-içme sektörüyle beraber bu sektörün önemli bir ayağı olan AVM’leri de oldukça etkiledi. Mart ayının ikinci haftasından bu yana kapalı olan AVM’lerin ne zaman açılacağı ise merak konusu. Son 30 yılda alışveriş merkezlerinde büyük gelişme yaşandığını ifade eden Avi Alkaş, “Bu süreç zarfında perakende sektörü ve alışveriş merkezleri çok farklı iddialara cevap vermek zorunda kalacak. Bu süreci ve sınavı, sektör paydaşları olarak atlattıktan sonra, karşılaştığımız bu sıkıntıların normale dönmesi biraz zaman alacak. Alışveriş merkezleri ve perakende sektörü olarak bu süreçten etkilenerek çıkacağız. Yaratıcı fikirlerimizi ve çözümlerimizi ortaya koymalıyız” açıklamalarında bulundu.
“Batı’ya göre pandemiden daha hızlı çıkacağız”
Alkaş sözlerine devam ederken Çin’de hayatın normale dönmeye başladığını da belirtiyor. Ülkede alışveriş merkezlerinin açılmaya başladığını da sözlerine ekleyen başarılı isim, “Biz de yaklaşık iki aylık bir zaman sarkmasıyla sürece devam ediyoruz. Türkiye’nin şu anki tablo ile Batı’ya göre pandemiden daha hızlı çıkacağı mümkün görünüyor. Türkiye’de modern alışveriş merkezi 1989’lardan itibaren başladı. Yani 30 yıllık bir geçmişi var ve maalesef şu anda en eski alışveriş merkezi olan Kapalıçarşı da kapalı. Türkiye’de tam 436 tane alışveriş merkezi var 107 tanesi ise İstanbul’da” ifadelerini kullandı.
“AVM’ler eskisi gibi olmayacak”
Avi Alkaş, alışveriş merkezlerinin sadece alışveriş yapılan yer olmaktan ziyade aynı zamanda; sosyal, kültürel, hızlı yeme-içme ve her türlü lokantaların bulunduğu bir yapı olduğunun altını çiziyor. “AVM’ler halkımızın keyifli ve iyi vakit geçirdiği yerler” diyen Alkaş sözlerini şöyle sürdürüyor: “AVM’ler halkımızın kendisini iyi hissettiği yerler. Buralarda her şey eskisi gibi olmayacak. Alışveriş merkezlerinin içine daha farklı fonksiyonlar da girecek gibi duruyor. Hep aynı markalardan ve aynı tip kurulmuş alışveriş merkezlerinden daha farklı olarak çözüme odaklı değişimler olacak.”
“4 nesildir alışveriş merkezlerini yaşadık”
E-ticaretin payının henüz yüksek oranlara çıkmadığını da belirtiyor Avi Alkaş. Gıda malzemelerinin satışına da değinen başarılı isim bu alanda büyük bir artış yaşandığını da sözlerine ekliyor. Bununla beraber hazır giyim talebinin de düştüğünü ifade ederek, “Şu anda çoğu insan elindekilerle geçinmeye çalışıyor. Ve bu olaylardan sonra, bu alışveriş sistemine alışmış kesim e-ticaret yoluyla tekrar alışveriş yapacaktır. Alışveriş merkezleri aileyle gidilebilen, iyi vakit geçirilen yerler olduğu için tekrar tercih edilecek. 4 nesildir alışveriş merkezlerini yaşadık. Galleria ile başladık Carousel ile devam ettik… Hiç güneş yüzü görmeyen içerideki aynalardan aydınlatılan alışveriş merkezleri yerini sigara yasağının gelmesiyle daha aydınlık AVM’lere bıraktı. Daha açık, havalı ve cadde ortamına farklı fonksiyonlar eklenmiş AVM’ler görürken, bir taraftan da caddeleşen AVM’ler yapıldı. Genellikle organize perakende olarak hem hijyen kurallarına, hem çalışan, ziyaretçi sağlığına özen gösteren yerler kaçınılmazdı ancak öyle düşünüyorum ki giderek daha da duyarlılığın artmasıyla beraber; ‘masalar yeterince hijyenik mi, benden önce masada kim oturdu, çatal-bıçağı kim kullandı’ gibi sorularda olacak” diyor.
Avi Alkaş bir AVM kurgularken, “Üçlü karmaya dikkat ederiz” diyor. Çekim yeteneğini sıralamak için yeterince uluslararası markanın olması gerektiğinin altını çizen Alkaş, bununla beraber; farklılaşma, özgünleşme, yerel lezzetler ve markaların da bu karma içinde yerini almasının çok önemli olduğunu sözlerine ekliyor ve son dönemlerde ABD’de AVM kültürünün sıkıntı çektiğini de bizlerle paylaşıyor.
“Köfte ekmek ve döner kültürümüz var”
Damak tadı faktörünün çok önemli olduğunu söyleyen Avi Alkaş, “Zorlu Center gibi bir alışveriş merkezinde ünlü şeflerin açmış olduğu restoranların tutunamaması bu yüzden. Bizim mutfağımızın güçlülüğü ve son yıllarda giderek artan ve daha kaliteli ürünler çıkaran şeflerimizin de katkısı bu gelişime sebep oldu. Bizim köfte ekmek ve döner kültürümüz var. Bir ızgara et ustasının bugün dünyanın her yerinde restoran açması bizim göğsümüzü kabartıyor, bu bir gelişim meselesi ve Türkiye zenginleşmekte olan ülkeler konumunda. Yurt dışından gelen misafirlerimiz de Türkiye’nin restoranlarını denemeyi yeğliyorlar. Fiyatların biraz yüksek olmasının nedeni ise uygulanan kiralar” açıklamalarında bulunuyor.
“Turizm en çok etkilenecek sektörlerin başında geliyor”
Alışveriş merkezlerinin daha uzun sürelerle çalışmasının da önemli olduğuna vurgu yapıyor Alkaş. Sabah 10.00 – akşam 10.00 çalışmanın ciddi bir şey olduğunu da sözlerine ekleyerek, “Umarım ünlü Türk şeflerimizin de AVM’lerde daha fazla restoran açtığını görürüz. Fakat akşam 10.00’da servislerin kapatılması bir şef restoranı için problem, eğer bu zaman dilimi esnerse daha iyi olacak şefler için. Öte yandan umarım sıcakların gelmesiyle birlikte bu pandemi azalır. Dubai’deki bir arkadaşımla konuştum ve oradaki pandeminin seyri bizlere göre daha az. Bizim bu ülkeler ile olan ilişkilerimizi daha da pekiştirdiğimiz sürece ve gerilimler azaldığı müddetçe daha iyi olacak çünkü gerilimler oralarda olan markalarımızı etkiliyor. Turizm en çok etkilenecek sektörlerin başında geliyor. Bence Orta Doğu’da Türk mutfağına ve Türk şeflere ciddi olanak var. Ve ben güzel fırsatlar doğabileceğine inanıyorum yeter ki gerginlikler biraz daha azalsın çünkü Orta Doğu, Türk mutfağını çok seviyor” ifadelerini kullanıyor.
“AVM’ler cansız organizmalar gibi bekliyor”
Avi Alkaş kendisinin de görev aldığı ve başkan yardımcılığı yaptığı Alışveriş Merkezleri Yatırım Derneği’nin kriz başlar başlamaz ivedi bir şekilde sabah 10.00 akşam 20.00olarak AVM’lere zaman ayarı yapıldığını söylüyor. Daha sonra ise kapatma tavsiyelerinin çıktığını ifade eden başarılı isim sözlerini şöyle noktalıyor: “Bu kapalı olan dönemde AVM sahipleri kira almayacak. Tekstil ürünlerini ve restoranların içindeki sandalyeleri korumak için AVM’lerde güvenlik bulanacak ve dezenfekte olacak. Şu anda AVM’ler cansız organizmalar gibi bekliyor. AVM ve dükkan sahipleri birliktelik yaparak bu günleri aşacağımıza inanıyorum. Öte yandan bu sürecin sonrasında belki de çalışma saatlerinin, kiraların gözden geçirilmesi ya da esnetilmesi gündeme gelecek. Ben ilk bu sektöre girdiğimde 27 yıl önce kiralar yıllık alınırdı ve nasıl ki bu milli mücadele yıllarına benzetme yapılıyorsa bu fırtına geçene kadar birbirimizi taşımamız gerekiyor.”
