Balıkesir, sahip olduğu lezzet mirasını anlatan üç kitabın yarattığı değer zinciri ve kitapların elde ettiği uluslararası başarılarla gastronomi dünyasında yeni bir kapı açtı. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle Berrin Bal Onur ve Neşe Aksoy Biber’in hazırladığı “50 Peynirli Şehir Balıkesir”, “Zeytin Ülkesi Balıkesir” ve “Ekmek Şehri Balıkesir” eserleri, dört uluslararası ödül alarak bir ilke imza attı.
Gourmand World Cookbook Awards’ta 2019 yılında dünyanın en iyi peynir kitabı seçilen “50 Peynirli Şehir Balıkesir” kitabı, 2023 Gourmand Awards’ta son 25 yılın en iyi kitapları arasında yer alırken, “Ekmek Şehri Balıkesir” dünyanın en iyi ekmek kitabı, “Zeytin Ülkesi Balıkesir” ise kategorisinde dünyanın en iyi ikinci kitabı seçildi. Şehrin peynir, zeytin ve ekmek kültürünü anlatan ödüllü üçleme, 9 Ocak’ta Divan Kuruçeşme’de gerçekleşen deneyimsel bir lansman etkinliği ile gastronomi sektörünün tüm paydaşlarına tanıtıldı. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi gastronomi uzmanları, şefler ve basın mensuplarını bu özel etkinlikte bir araya getirerek dünyanın takdirini kazanan Balıkesir mutfak kültürü deneyimine ev sahipliği yaptı.
Balıkesir’in Gastronomi Hazinesi
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle hazırlanan eserler, şehrin zengin peynir, zeytin ve ekmek kültürünü uluslararası alanda tanıtan değerli çalışmalar olarak biliniyor. Divan Kuruçeşme’deki lansman etkinliğinde Cengizhan Koca’nın moderasyonu ile gerçekleşen “Balıkesir’in Gastronomi Hazinesi” isimli panelde Belediye Başkanı Yücel Yılmaz ve yazarlar Berrin Bal Onur ile Neşe Aksoy Biber; Balıkesir’in yerel lezzetlerinin çeşitliliği, korunması, gastronomik değerlerle oluşan mikro ekonominin ülke ekonomisine katkı sağlayacak düzeye nasıl ulaşacağı ve şehrin zengin mutfak kültürü hakkında kapsamlı bilgileri misafirlerle paylaştı.
“Bu kitaplar Balıkesir’in bereketli topraklarının, çalışkan insanlarının ilhamıyla yazıldı.”
Divan Kuruçeşme’deki lansman etkinliğinde “Balıkesir’in Gastronomi Hazinesi” isimli panelde söz alan Berrin Bal Onur; “Türkiye’de ilk kez bir şehir, topraklarımızda doğan 3 kadim gıdaya -peynir, zeytin ve ekmeğe- kitaplardan oluşan bir kültür serisi ile saygı duruşunda bulunuyor. Bu gurur Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’ne ait.” diyerek belediyenin sunduğu destek için teşekkür etti. Neşe Aksoy Biber ise; “Kitap serimiz; arkasında şahane bir vizyon, müthiş bir ekip barındıran Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ile yürütülen derin bir çalışmanın ürünü. Bu 3 kitap Balıkesir’in bereketli topraklarının,
çalışkan insanlarının ilhamıyla yazıldı. Bu kitapların ülke zenginliklerimizin daha çok konuşulmasını, yerel ürünlerimizin değer görerek tüketilmesini ve uluslararası çalışmalara kapı aralamasını sağlaması en büyük dileğimizdi…” sözleriyle Balıkesir’in mutfak zenginliğinin dünyadaki önemine dikkat çekti.
“Türkiye’yi Doyuran Şehiriz”
Balıkesir’in hem Ege’nin hem de Marmara’nın bütün güzelliklerini bir arada toplayan zengin bir yemek kültürüne sahip olduğunu vurgulayan Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Yücel Yılmaz “Balımızla, kaymağımızla, peynirimizle, zeytinyağımızla, kuzu etimizle Türkiye’yi doyuran şehiriz. Bir şehrin hammaddesi güzelse mutfağı da güzeldir. Bilinen ve üretilmeyen peynirlerimiz var bizim. Bunların her biriyle ilgili ayrı sponsorluklar yaparak küçük işletmecilerimize ürettiriyor ve tedarik zinciri içerisinde tüketime sokuyoruz. Ama şu andaki en orijinal gündemimiz belediyenin kendi mandırasında; Balıkesir Valiliği, Güney Marmara Kalkınma Ajansı ve STK’larımızla beraber artık üretim üsleri kurduk. Bunların satış noktalarını da insanların en çok ziyaret ettiği; Havran, İvrindi ve Sındırgı gibi tarihi de bir misyonu olan ilçelerimizde kuruyoruz.” dedi.
Peynir, Zeytin, Ekmek ve Balıkesir
Gourmand Awards’ta “Peynir ve Süt” kategorisinde “Dünyanın En İyisi” (Best in the World) seçilerek büyük bir başarı elde eden ve aynı yarışmanın 25 yıllık geçmişindeki “en iyi eserler” arasında yer alarak “Best of Best” unvanını kazanan “50 Peynirli Şehir Balıkesir” kitabı, Balıkesir’in benzersiz peynir çeşitlerini detaylı bir şekilde inceliyor. Balıkesir’e özgü 50 farklı peynir türü bu kitapta yer alıyor ve her bir peynirin tarihi, yapılışı ve kültürel önemi ele alınıyor. Kitap sadece peynirlerin hikayelerini değil, aynı zamanda Balıkesir ve çevresindeki süt ürünlerinin geniş yelpazesini de kapsıyor. Bu eser, yöresel peynirlerin yanı sıra yoğurt, tereyağı, kaymak gibi diğer süt ürünleri ve bunların Balıkesir mutfak kültüründeki yerini de anlatıyor.
Gourmand Awards’ta “Akdeniz Kitapları” kategorisinde ikincilik ödülünü kazanan “Zeytin Ülkesi Balıkesir” kitabı, bölgenin zeytin ve zeytinyağı üretimine derinlemesine bir bakış sunuyor. Balıkesir ve çevresindeki zeytin çeşitlerinin, zeytinyağı üretim yöntemlerinin ve bu ürünlerin mutfakta nasıl kullanıldığının anlatıldığı bu kitap, Balıkesir’in zeytin üretimindeki zengin tarihini ve bu ürünlerin gastronomik değerini ortaya koyuyor.
Gourmand Awards 2023’te “Ekmek Kitapları” kategorisinde dünya birincisi seçilen “Ekmek Şehri Balıkesir” ise, Balıkesir’in zengin ekmek çeşitliliğine odaklanıyor. Şehrin farklı bölgelerinde üretilen 67 çeşit ekmeğin kendine has hikayesi, yapılış yöntemleri ve kültürel değeri bu kitapta detaylı bir şekilde işleniyor. Balıkesir’in ekmek kültürünün sosyolojik ve coğrafi çeşitliliğini yansıtan bu çalışma, ekmeğin bölge mutfağındaki rolünü ve önemini vurguluyor.
Neşe Aksoy Biber ve Berrin Bal Onur’un yaptıkları çalışmalar sonucunda Dünya Peynir Yarışması’nda bronz ödüle layık görülen, Türkiye’nin yerel değeri olan “Balıkesir Kirli Hanım Peyniri” de uluslararası alanda önemli bir başarı kazandı. Yazarlar, gastronomiye olan tutkuları, araştırmacı yaklaşımları ve Balıkesir’in lezzet mirasının geleceğe taşınması için yaptıkları katkılarla, Türk mutfak kültürünün zenginliğini ve çeşitliliğini dünyaya duyurmaya devam ediyorlar.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin Kültürel Mirasa Katkısı
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi; Belediye Başkanı Yücel Yılmaz’ın öncülüğünde, “50 Peynirli Şehir Balıkesir”, “Zeytin Ülkesi Balıkesir” ve “Ekmek Şehri Balıkesir” kitaplarının hazırlanmasında büyük bir destek sağladı. Yerel mutfak kültürünün korunmasına büyük önem veren Başkan Yılmaz, Divan Kuruçeşme’deki lansman etkinliğine katılarak, projelere olan desteğini ve Balıkesir’in gastronomi alanındaki global başarısını bizzat vurguladı.
Etkinliğe katılan davetliler, Balıkesir’in yerel malzemeleri ve geleneksel teknikleriyle hazırlanan peynir, zeytin ve ekmek çeşitlerini deneyimleyerek, bu ürünlerin hikayelerini ve kültürel bağlamını keşfetme fırsatı buldular. Divan şeflerinin hazırladığı “Açık Büfe Kahvaltı’’da, Balıkesir mutfak kültüründen ilham alınarak hazırlanan lezzetler sunuldu.
KİTAPLAR
50 Peynirli Şehir Balıkesir
Balıkesir’in yöresel ve geleneksel peynirlerinin kayıt altına alındığı “50 Peynirli Şehir Balıkesir” kitabı, uluslararası kitap yarışması Gourmand Cookbook Award 2019’da peynir ve süt ürünleri kategorisinde dünyanın en başarılı kitabı seçildi. Balıkesir’in köklü peynir ve kültürel çeşitliliğini kayıt altına alma amacıyla, iki yıl süren gezi, araştırma ve inceleme ile hazırlanan “50 Peynirli Şehir Balıkesir”, yarışmada Almanya, İsviçre, Kanada, Fransa gibi ülkelerin içinde yer aldığı 12 finalist arasından birinciliğe ulaştı.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle, yazarlar Berrin Bal Onur ve Neşe Aksoy Biber’in araştırma, gezi ve inceleme çalışmaları gerçekleştirilen “50 Peynirli Şehir Balıkesir”, şehrin süt ürünlerindeki kültür ve geleneklerini, köklü geçmişini ve peynir zenginliğini kayıt altına almak ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla yazıldı. “50 Peynirli Şehir Balıkesir” kitabı, özgün kaynaklara dayalı bilimsel temelli bir çalışma olarak ortaya konuldu. Çalışmalar sırasında sayısı 50’yi bulan peynirle birlikte pek çok yerel-geleneksel ürün tespit edildi; bu keşif ve tespitler, tarih, coğrafya, insan birlikteliğinin ortaya çıkardığı kültürel dokularla birlikte, yüzlerce yazılı ve sözlü kaynak, 250’den fazla görselle desteklenerek aktarıldı. Kitabın İngilizce baskısı da yapılmıştır.
Zeytin Ülkesi Balıkesir
2019-2021 yıllarını kapsayan saha çalışması ile tamamlanan kitap, zeytinin bölgedeki mevcut durumunu saptayarak, Balıkesir için değerini, potansiyelini ve kültürel birikimini kayıt altına almak amacıyla yazıldı.
Küçük aile üreticilerinden kooperatiflere, zeytin işletmelerinden makine üreticisine, tayfasından kâhyasına, tadım uzmanından laboratuvarlarına, zeytinin değdiği dokunduğu ahşap atölyelerinden sabunhanelere, pirina fabrikalarından müzelere, satış noktalarından restoranlara uzanan tüm değer zincirinde yüzlerce görüşme yapılarak, Balıkesir’in ardında saklı tuttuğu zeytin dünyası kitabın sayfalarına yansıdı. Yazılı ve sözlü 300’den fazla kaynakla desteklenen kitaba pek çok şair, yazar, değerli akademisyen katkı sağladı. Zeytinle ilgili yapılmış bilimsel çalışmalardan, birbirinden kıymetli kitaplardan edinilen bilgiler, uzman ve saha görüşmeleriyle birleştirilip geçmiş, bugün ve geleceği yansıtacak bir kitap içeriğine ulaşıldı. Kitabın, İngilizce baskısı uluslararası platformlarda da yerini almak üzere tamamlandı.
Ekmek Şehri Balıkesir
Buğdayın anavatanı kimliğiyle üzerinde yaşayan halkların bilgelikle ekmeğin sırlarına hakim olduğu, binbir çeşit lezzetin yuvası olmuş, geçmişten bugüne gıdanın geleceğine de yön veren Anadolu ekmeklerinin Balıkesir şehri üzerinden anlatıldığı kitap, 2020-2022 yıllarını kapsayan saha çalışması ile tamamlandı. Ekmeğin bölgedeki mevcut durumuna bakarak, Balıkesir için değerini, potansiyelini ve kültürel birikimini kayıt altına alma amacıyla hazırlanan kitap 2023 yılında basıldı.
Ekmekle ilgili yapılmış bilimsel çalışmalardan ve birbirinden kıymetli kitaplardan edinilen bilgiler, uzman ve saha görüşmeleriyle birleştirilerek, geçmiş, bugün ve geleceği yansıtacak bir içerikte hazırlandı. Balıkesirli aileler ve yerel fırınlar aracılığıyla 20 ilçesinde yaşayan farklı halkların sürdürdükleri geleneksel ekmek reçetelerine yer verilen kitapta, 67 ekmek toplam 172 reçete kayıt altına alındı. Hayatta kalmanın sırrını saklayan ekşi mayaları, değirmenleri, atalık tohumlarıyla, toprağın insanoğlu ile ilişkisinin en önemli anlatıcısı ekmek, Balıkesir’in özgün reçetelerinde kitabın sayfalarında ihtişamını korumaya devam edecek. Kitabın İngilizce çeviri çalışmaları sürmektedir.
YAZARLAR
Berrin Bal Onur ve Neşe Aksoy Biber, peynirle ilgili yolculuklarına 2000 yılında İstanbul’da açtıkları Antre Gourmet ile başladılar. Yazarlar, ilk olarak 2015 yılında yayınlanan “Peynir Aşkına” kitapları ile Gourmand Cookbook Award Best in the World’de yarışmaya hak kazanarak Türkiye’yi temsil ettiler. Ardından “50 Peynirli Şehir Balıkesir” ile Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek, bir şehrin peynir çeşitliliğinin kayıt altına alınmasına ve peynir envanterinin çıkarılmasına imkan sağladılar. “50 Peynirli Şehir Balıkesir” kitabı 2019 yılında Gourmand Awards’ta dünya birincisi “Zeytin Ülkesi Balıkesir” Gourmand Awards’ta dünya ikincisi ve “Ekmek Şehri Balıkesir” kategorisinde Dünya birincisi olarak yer aldı.Türkiye peynirleri ile ilgili çok sayıda çalışmaları olan yazarlar, ulusal ve uluslararası sempozyum, fuar, eğitim ve etkinliklerde aktif olarak yer alarak, yerel ve geleneksel gıda üzerinde çalışmalarına devam etmektedirler.
